حدود یك سوم از صید دنیا برای مصرف مستقیم انسان مورد مصرف قرار نمی گیرد بلكه درتولیدآرد ماهی وپروتئین مایع(Fish  Silage )به كارمیرود مقدارصید دنیا بین100- 90میلیون تن در سال می باشد. بنابر این بین 33-30 میلیون تن از آبزیان هر سال تبدیل به آرد ماهی و پروتئین مایع برای مصارف در تهیه غذای دام، طیوروتكثیر وپرورش آبزیان می گردد. حال اگر به این اعداد مقدار ضایعات ماهیان ماكول، باقیمانده كارخانجات فیله وكنسرو سازی را اضافه كنیم با این فرض كه بین50- 45 دریك آبزی ماكول معمولا به شكل سر، امعاواحشاءواسكلت بدنی به كارخانجات تولید آرد ماهی حمل می گردد ملاحظه خواهد شد كه سالیانه حدود 60-50 میلیون تن مواد اولیه برای تولید آرد ماهی وپروتئین مایع وجود دارد. مطالعات سالهای اخیر بیانگر این موضوع است كه ذخایر قابل برداشت آبزیان ریز اقیانوسها بهتنهایی برای تمام صید جهان می باشد. همچنین در آب های دریایی عمان یكی از ذخایر غنی وقابل استفاده برای تبدیل به آرد ماه به نام فانوس ماهیان موجود است. مهمترین كشورهای تولید كننده آرد ماهی عبارت انداز: پرو، نروژ، آفریقای جنوبی، شوروی سابق، دانمارك، آمریكا، شیلی وژاپن.

كار خانه تولید آرد ماهی:

امروزه دركشورهای پیشرفته شیلاتی برای تولیدآردماهی ازدو نوع ماده خام استفاده به عمل می آید:

1- از ضایعات واضافات كارخانجات تبدیل ماهی به انواع فرآورده ها مثل دم، امعاء واحشاء.

2- صید ماهیان ریز مانند قباد، شگ ماهی، كیلكا، وآبزیان غیر قابل مصرف.

یك كارخانه آرد ماهی صنعتی معمولا شامل قسمتهای زیر است:

الف) محوطه بیرونی كارخانه

ب) محوطه نصب ماشین آلات.

الف) محوطه بیرونی- فضایی است كه در آن می توان عملیات تخلیه و بارگیری كالا را به راحتی انجام داد. معمولا بوی خاصی از پخت و خشك كردن ماهی ایجاد می شود كه چندان خوشایند نیست. همیشه سعی براین است كه این گونه كارخانجات بدور از امكان مسكونی نصب و یا مجهز به امكانات لازم برای ازبین بردن حاصله گردند.

ب) محوطه نصب ماشین آلات- دریك كارخانه آرد ماهی امكانات و ماشین آلات زیر وجود دارد:

1- خردكن: عبارت است از دستگاهی كه كجهز به گیوتین بوده و ماهیان و ضایعات رابه قطعات كوچك تبدیل و از طریق كانال حلزونی به داخل نوار انتقال دهنده می ریزند.

2- خن: عبارت است از انباری كه ماهیان خردشده در ان انبار شده و به تدریج به وسیله حلزونی بطرف دیگ پخت حمل می گردند.

3- حلزونی یا بالابرنده: تشكیل شده است ازیك شافت كه دراطراف ان ورقه ای از اتیل تابانده شده است و مانند یك پیچ دارای گام بوده و شكل ظاهری ان مثل حلزون می باشد. این حلزون درداخل یك كانال فلزی قرار دارد. حلزون به وسیله ی یك الكترو موتور گیربوكس وار حركت دورانی داشته و بدین ترتیب مواد موجود در خن را به سوی دیگ پخت حمل می كند. لازم به ذكر است كه كانال حلزونی مجهز به سیستم بخاری می باشد و از ان برای بالا بردن حرارت مواد خام و تسهیل در كاردیگ پخت استفاده می شود.

4- دیگ پخت: دیگ پخت ازیك استوانه طویل دوجدار تشكیل گردیده كه بخار باحرارت حدود 180-170 درجه سانتی گراد وارد جدار گردیده. ماهی كه توسط دو شافت حلزونی در مسیر حركت استوانه باسرعت حدود 30سانتی متر در دقیقه بجلو رانده می شود، به تدریج پخته، به طوری كه در انتهای خط درجه حرارت ان 100-95 خواهد بود. در نتیجه پروتئین ماهی منعقد گردیده و مقدار زیادی آب و روغن از مواد پروتینی خارج می شود.

5- پرس: پرس تشكیل شده است از screw press، یك استوانه مشبك و جدار خارجی پرس. درگذشته برای خارج كردن آب و روغن از گوشت پخته شده ماهی از single screw استفاده می شده است. اما امروزه برای بازدهی بیشتر از double screw press استفاده به عمل می آید. حلزونی پرس كه یك جفت می باشد تحت یك زاویه كه در محل ورود مواد از دیگ بازتر و در مسیر بطرف خروجی زاویه بسته می گردد به نحوی قرار گرفته اند كه مواد پخته شده به تدریج تحت فشار قرار می گیرند در نتیجه مخلوط روغن و آب و پروتئین های محلول از گوشت ماهی خارج شده و از طریق استوانه مشبك و پمپ آب و روغن كه برروی انتهای دستگاه نصب شده است به مخزن مخصوص فرستاده می شود و گوشت ماهی كه حالا به نام press cake نامیده می شود به طرف خشك كن هدایت می شود.

6- روغن گیر: روغن گیر تشكیل شده است ازیك مخزن دوجداره، كه توسط بخار آب حرارت آن قابل تنظیم است و یك دستگاه سانتریفوژ كه از مجموعه صفحاتی تشكیل شده، مخلوط آب روغن مواد پروتئینی به آن پمپ گردیده در نتیجه سرعت دوانی روغن ماهی كه دارای وزن مخصوص كمتر نسبت به آب و پروتئین های محلول در آن می باشد stick water از آن ها جدا می گردد و در مخزن جداگانه ای جمع اوری می شود. لازم به تذكر است كه در درجه حرارت مواد اولیه و سانترصوفوژ قبل از شروع كار باید بین c⁰97-95 تنظیم گردد. درغیر این صورت دستگاه روغن گیر به علت وجود جامدات گرفته می شود و قابل بهره برداری خواهد بود. پس آب مانده مه مخلوطی از آب و پروتئین محلول و دیگر مواد می باشد به نام stick water در مخازنی و پس از تخلیه كردن بوسیله ی یك سری از اوبراتور به وسیله ی پمپ های مخصوص به دستگاه خشك كن برای اضافه كردن به press cake فرستاده می شود.

7- پمپ انتقال دهنده: در نتیجه سانتریفوژ و جداسازی روغن از آن به باقیمانده گفته می شود كه این محلول چسبنده حاوی مواد پروتئین و مواد معدنی است دو مخزن ذخیره دوجداره انبار می گردد. پس از گرم نمودن توسط بخار، به وسیله ی پمپ های انتقال دهنده كه برروی مخزن نصب شده اند این میان به دستگاه تخلیه كننده كه از چند اولپراتور به طوری سری تشكیل شده است جهت تعلیظ پمپ می گردد.

8- دستگاه تفلیظ كننده: تفلیظ كننده ها در كارخانه آرد ماهی معمولا از چند دستگاه تشكیل شده اند كه هریك مجهز به سیستم بخار برای گرم كردن مواد ورودی و یك پمپ خلاء برای پایین آوردن فشار می باشد كه به نام multipleffect مشهوراند. بدین ترتیب درجه حرارت از c⁰130 به 120به110و60 درجه رسیده و همزمان به ترتیب غلظت stick water درآن ها افزوده می گردد. در نتیجه غلظت مواد جامد در stick water از 7% از50-40% می رسد با اضافه كردن این مایع به گوشت ماهی درخشك كن ارزش غذایی بالا رفته و آرد ماهی كه به این نحوه تخلیه می گردد به نام full meal یا whole meal كه درصد پورتئین آبین بین 65-60 درصد نامیده می شود.

9- دستگاه خشك كن: برای خشك كردن آرد ماهی معمولا ازدونوع خشك كردن براساس گونه ماهی استفاده بعمل می آید كه عبارت اند:1- خشك كن دوجداره  2- خشك كن به وسیله ی هوای داغ مستقیم.

10-خشك كن دوجداره: این نوع خشك كن ها قادرند كه ماهیان كم چرب را كه درنتیجه حرارت دیدن تبدیل به یك ماده چسبناك می شود، راخشك نمایند. این خشك كن ها ازیك لوله دوجداره ساخته شده اند كه طول ان حدود 45متر است و در وسط لوله داخلی یك شافت پره دارتوخالی تعبیه شده به طوری كه فاصله پره ها بایستی تاحد امكان نزدیك به دیواره خشك كن باشند. درزمان خشك كردن به وسیله عبور بخار از داخل شنمت كمك به بالابرون درجه حرارت می كند.

11- آسیاب كردن: آسیاب تشكیل شده است از تیغه های گیوتینی مانندی كه در چند ردیف مهم متصل شده و دوریك شفت به وسیلهی یك الكتروموتور با سرعت چند هزار دور در دقیقه حركت می كند. درنتیجه برخورد كلوخه و دانه های درشت به این تیغه ها تبدیل به پودر با ذرات كوچك می گردد. پس از پودر شدن ذرات از داخل یك الك با چشمه های مشخص عبور می كند. بدین ترتیب پودر ماهی با اندازه های همسان تهیه می گردد.